Gwiazdy

Rysunek przedstawiający układ podwójny z białym karłem. Wyraźnie widać most i dysk akrecyjny wokół białego karła.


Piękna mgławica Koński Łeb w Orionie jest ciemną mgławicą absorpcyjną widoczną na jasnym tle.


Artystyczna wizja czarnej dziury w układzie podwójnym. Czarna dziura "ściąga" materię nie tylko od swojej towarzyszki ale także od najbliższego i trochę dalszego otoczenia.


Wygląd Mgławicy Krab (oznaczenia: M1, NGC1952) położonej w gwiazdozbiorze Byka. Zdjęcie zostało wykonane 5-metrowym teleskopem znajdującym się na górze Palomar w Kaliforni (USA).


Klatka z komputerowej symulacji czarnej dziury.


Wybuch supernowej zaobserwowany przez teleskop Hubble'a w 1995 roku. Widać, że po dwóch latach materia międzygwiazdowa jest już dość mocno rozrzedzona i rozrzucona po przestrzeni kosmicznej.


W pulsarze oś pola magnetycznego jest nachylona pod pewnym kątem do osi obrotu. Gdy gwiazda wiruje, fale radiowe są wysyłane wzdłuż osi jej pola magnetycznego, opisując okrąg na niebie. Odbieramy pulsy, gdy snop fal radiowych trafia w Ziemię.


Kiedy jedna z gwiazd w układzie podwójnym jest gwiazdą neutronową, olbrzymia ilość energii wyzwalana jest w postaci promieni rentgenowskich w wyniku spływania materii na gwiazdę neutronową z jej towarzyszki. Znamy dwa rodzaje układów podwójnych gwiazd. W jednym - towarzyszem gwiazdy neutronowej jest biały karzeł, w drugim - masywny niebieski olbrzym. Na rysunku pokazano oba układy w podobnej skali. Dla lepszego porównania podany jest także rozmiar Słońca. Układ podwójny gwiazd, w którym towarzyszem jest biały karzeł, narysowany jest także w powiększeniu.


Gromada trapezowa - zalicza się do gromad otwartych. Są to zwykle młode gwiazdy, rzadko kiedy osiągające 100 mln lat.


Mgławica Czerwony Pająk jest piękną i fascynującą mgławicą emisyjną. Obłoki czerwone w mgławicach to obłoki emisyjne a obłoki niebieskie to obłoki absorbcyjne.


Olbrzymia gromada kulista omega Centauri (NGC 5139) znajdująca się 16,5 tysiąca lat świetlnych od Słońca. Średnica o rozmiarach 620 lat świetlnych czyni omegę Centauri największą gromadą kulistą z poznanych w naszej Galaktyce. Powstała miliardy lat temu i zawiera setki tysięcy gwiazd. Z południowej półkuli jest wyraźnie widoczna gołym okiem.


Układ podwójny z białym karłem. Przepływający strumień materii (z czerwonej gwiazdy do białego karła) tworzy most i dysk akrecyjny wokół białego karła.


Tak wygląda widmo czarnej dziury w nadfiolecie. Wyraźnie widać centrum i lejek, który tworzy się przez "zagięcie" czasoprzestrzeni.


Proces tworzenia się gwiazdy. Wewnątrz obłoku molekularnego powstaje wyraźne zagęszczenie wodoru i pyłu (1). W środku zagęszcznia tworzy się protogwiazda (2). Materia wypływa na zewnątrz z dwu biegunów protogwiazdy, a napływa na okolice równikowe (3). Nowo narodzona gwiazda jest otoczona gazowo-pyłowym dyskiem, z którego może ewentualnie powstać układ planetarny (4).


Trzy etapy formowania się planet. Gęsta mgławica otacza jeszcze protogwiazdę; formuje się dysk protoplanetarny (1). Stopniowo temperatura gazu w mgławicy spada i tworzą się coraz większe zagęszczenia w dysku, z których po upływie 50 mln lat narodzą się gazowe planety-giganty (2). W wenętrznych rejonach Układu Słonecznego ze znajdujących się tam ziaren pyłu bogatego w pierwiastki ciężkie, głównie żelazo, nikiel, magnez i krzem, powstają skaliste planety: Merkury, Wenus, Ziemia oraz Mars. Od rozpoczęcia procesu formowania planet upłynęło około 100 mln lat (3).


Porównywanie rozmiarów Słońca z rozmiarami czerwonego i białego karła (po lewej) oraz olbrzymów (po prawej). Rozmiary kątowe udaje się zmierzyć tylko blisko położonym olbrzymom i nadolbrzymom. Jeśli dodatkowo znana jest odległoć do gwiazdy można policzyć jej rzeczywiste rozmiary. Zwykle astronomowie określają wielkości bardziej odległych gwiazd, porównując temperaturę powierzchniową gwiazdy z jej jasnością: większa promieniuje odpowiednio więcej energii (w tym samym czasie), a mniejsza o tej samej temperaturze powierzchniowej mniej. Białe karły mają rozmiary porównywalne do naszej Ziemi, ale są od niej milion razy gęstsze. Czerwone olbrzymy są większe od okołosłonecznej orbity ziemskiej.

1 Biały karzeł
2 Czerwony karzeł
3 Słońce
4 Czerwony olbrzym
5 Niebieski olbrzym


Koleje życia dwóch różnych gwiazd. U góry przedstawiono etapy życia od narodzin do śmierci gwiazd tak masywnych, że wybuchają jako gwiazdy supernowe i kończą życie jako gwiazdy neutronowe, a być może jako czarne dziury.
U dołu pokazano cykl życia gwiazdy o masie podobnej do słonecznej. Materia odrzucona przez gwiazdy w czasie ich ewolucji powraca do mgławicy, wzbogacając ją o pierwiastki cięższe od helu. Ten proces przedstawiają schematycznie szerokie niebieskie strzałki. Powstające w mgławicy nowe pokolenie gwiazd będzie miało już troszkę inny skład chemiczny.