Masa: | 318 mas Ziemi, 1,9 x 1027 kg |
Średnica równikowa: | 11,2 ziemskich; 142 800 km |
Gęstość: | 1,31 g/cm3 |
Temperatura górnych warstw chmur: | -160°C |
Długość dnia (okres obrotu wzg. gwiazd): | 9,93 h |
Średnia odległość od Słońca: | 5,203 j. a.; 778 mln km |
Okres orbitalny (rok): | 11,86 lat ziemskich |
Jowisz jest planetą ciekłą. W przeciwieństwie do najbliższych Słońca czterech
skalistych planet ziemiopodobnych z twardą
skorupą - Jowisz jest olbrzymią kulą gazową.
Oprócz niego są jeszcze trzy takie planety
- olbrzymy: Saturn, Uran i Neptun. Ich skład
chemiczny, bardzo różny od składu planet
wewnętrznych, przypomina skład chemiczny Słońca. Jowiszowa atmosfera zawiera
85% wodoru i blisko 14% helu. Dokładniejsze
dane o składzie chemicznym różnych warstw
Jowisza, o wiejących tam huraganowych
wiatrach itp. napływają od planetologów
analizujących materiały uzyskane przez
sondę Galileo. Żadnej twardej powierzchni
Jowisza nie widzimy pod chmurami, ale
głęboko w środku planety wodór jest tak
ściśnięty, że ma pewne właściwości metalu.
|
Do tej pory wysłano ku Jowiszowi 5 sond. Piąta, Galileo, wystrzelona została w padzierniku 1989 roku, a do celu leciała 6 lat. Pierwsze dokładne dane o Jowiszu zawdzięczamy pojazdom kosmicznym Pioneer 10 i 11. Następnie poleciały za nimi sondy Voyager, które w 1979 roku przesłały na Ziemię widowiskowe fotografie robione z bliska. Po 1991 roku zaczął fotografować Jowisza teleskop kosmiczny Hubble'a, ale obrazy przez niego uzyskane są nieco gorszej jakości. O ile jednak sondy musiały ograniczyć się do krótkiego spojrzenia na tę planetę podczas szybkiego przelotu obok niej, to HST będzie mógł robić zdjęcia przez wiele lat. |
Ciemne, czerwonawe pasma na Jowiszu nazywane są pasami, a jasne - strefami. Fotografie z sond i teleskopu kosmicznego Hubble'a uwidaczniają znaczące zmiany w ich
wyglądzie zachodzące w ciągu tygodni. Dzieje się tak dlatego, że oglądamy jedynie
chmury w wysokich warstwach atmosfery Jowisza. W sąsiedztwie Wielkiej Czerwonej Plamy
tworzą one piękny wir i faliste wzory. Wszystkie wirujące chmury są unoszone przez
wiatry wiejące z prędkościami około 500 km/h.
|
Głęboko w środku Jowisza materia zaczyna
zachowywać się dziwnie. Choć w samym
centrum można oczekiwać małego żelaznego
jądra, to większoć budulca stanowi wodór.
Pod wpływem ogromnego cinienia we
wnętrzu planety wodór przechodzi ze stanu
gazowego w płynny. Zanurzając się coraz
głębiej, ciśnienie stale rośnie - cisną przecież
wszystkie znajdujące się wyżej warstwy.
|
Jowisz wyświeca więcej energii niż otrzymuje od Słońca. Pomiary dokonywane z sond kosmicznych pokazały, że wysyła aż 60% więcej energii cieplnej. Wydaje się, że to dodatkowe ciepło pochodzi z trzech ródeł: pozostało po okresie tworzenia się Jowisza, powstało z przetworzenia energii uwalniane przy powolnym kurczeniu się planety i z rozpadu radioaktywnych pierwiastków. Na pewno jednak dodatkowa energia nie pochodzi (jak w gwiazdach) z przemiany wodoru w hel, bo najmniejsze gwiazdy mogące produkować w taJkim procesie energię muszą być około 80 razy masywniejsze od Jowisza. Oznacza to, że w innych układach planetarnych mogą się znajdować planety znacznie większe od Jowisza, ale muszą być mniej masywne niż najlżejsze gwiazdy. |
Jowisz jest naturalnym nadajnikiem radiowym. Nie można jednak doszukiwać się
sensu w nadawanych przez niego sygnałach,
bo składają się głównie z szumu. Produkują
te radiowe szumy liczne elektrony wędrujące
w silnym jowiszowym polu magnetycznym.
Tak powstające promieniowanie radiowe
nazywa się promieniowaniem synchrotronowym. Przeraźliwie silne błyskawice i
wyładowania atmosferyczne także przysparzają
hałaśliwych trzasków.
|
Rodzina szesnastu jowiszowych księżyców
jest miniaturą Układu Słonecznego: Jowisz
pełni rolę Słońca, a księżyce - planet. Największy księżyc, Ganimedes, ma 5262 km
średnicy. Jego duże, skaliste Jądro pokryte
jest cienką warstwą lodu. Widać na nim wiele
lądów bombardowań przez meteoryty, jak
również ląd zderzenia z dużą planetoidą
około 4 mld lat temu.
|
Księżyc Jowisza - Ganimedes jest pokryty lodem (tak jak Kalisto i Europa). |
Oprócz czterech dużych księżyców Jowisz
ma wiele księżyców mniejszych. Cztery
z nich krążą nawet bliżej macierzystej planety niż Io - być może są to duże fragmenty
satelitów, które już teraz nie istnieją. Miniaturowe księżyce krążące daleko od
Jowisza są prawdopodobnie planetoidami,
które zbyt się zbliżyły i zostały uwięzione
w silnym polu grawitacyjnym tego olbrzyma. Do tej pory jeszcze nie wszystkie zostały
dokładnie sfotografowane.
|